Osteochondritis dissecans (OCD)
Osteochondroza
(martwica chrzęstno-kostna)
Jest to poważna choroba, w której dochodzi do oddzielenia fragmentu chrząstki stawowej (złuszczenia płata chrząstki powierzchni stawowej). Choroba jest zaburzeniem kostnienia śródchrzęstnego prowadzącego do niszczenia chrząstki. Wolny fragment oddzielonej chrząstki pozostaje w stawie i tworzy tzw. mysz stawową. Choroba dotyczy głównie zwierząt młodych.
Patogeneza:
Zakłócenia kostnienia chrząstki prowadzą do jej przebudowy i zgrubienia (osteochondroza). Rozwijająca się chrząstka u młodego psa jest odżywiana początkowo przez maź stawową, a następnie przez naczynia krwionośne z podchrzęstnej warstwy kości. Zgrubienie chrząstki prowadzi do upośledzenia przepływu krwi, czego efektem jest niedokrwienie i śmierć chondrocytów (komórek tkanki chrzęstnej). Utrata chondrocytów w głębokiej warstwie chrząstki prowadzi do formowania szczelin na granicy zwapniałej i niezwapniałej tkanki. W następstwie dochodzi to powstania pionowych pęknięć w chrząstce, które ostatecznie sięgają powierzchni stawowej, doprowadzając do jej fragmentacji i złuszczania. Lokalnie w wyniku tego mechanizmu do stawu uwalniane są mediatory stanu zapalnego powodując objawy kliniczne.
OCD przebiega bezobjawowo do czasu wytworzenia się płata chrząstki.
OCD dotyczy przede wszystkim stawu ramiennego, łokciowego, kolanowego oraz skokowego u dużych i olbrzymich psów w młodym wieku. Pomimo zazwyczaj występujących jednostronnie objawów - kulawizna — choroba prawie zawsze występuje w obu równoległych stawach. Nieprawidłowa chrząstka może pękać i złuszczać się do stawu a po całkowitym odizolowaniu się od powierzchni stawowej więźnie w predysponowanych miejscach.
OCD zaczyna się od zaburzeń śródchrzęstnej mineralizacji nasady lub kompleksu stawowo-przynasadowego odpowiedzialnego za wzrost kości długich. Przyczyna tej choroby nie jest dokładnie znana, jednak u młodych psów rozważa się złożoną etiologię. Przyjmuje się, że biorą w niej udział następujące czynniki oraz wzajemne oddziaływanie tych czynników na siebie:
- genetyczne — wiek, płeć, rasę — objawy kliniczne pojawiają się najczęściej pomiędzy 4 a 8 miesiącem życia, czasami jednak po osiągnięciu dojrzałości oraz w średnim wieku. Nieco częściej chorują samce niż samice.
- żywieniowe — szybki wzrost i obfite żywienie przede wszystkim z nadmiarem wapnia
- środowsikowe — nadmierna aktywność fizyczna, forsujące treningi, skoki przez przeszkody
Objawy:
Dotknięte chorobą zwierzęta wykazują najczęściej różnego stopnia kulawiznę zazwyczaj jednostronną. Kulawizna często zmniejsza się lub ustępuje po odpoczynku i nasila po aktywności fizycznej. Czasami opiekunowie wiążą kulawiznę z urazem.
Diagnoza:
W lecznicy MedicoVet diagnozę stawiamy na podstawie szczegółowego wywiadu z opiekunem, rozważając predyspozycję zwierzęcia, przeprowadzając dokładne badanie kliniczne z oceną ruchomości stawów oraz bardzo ważne — badanie radiologiczne.
Wykonywane są przeglądowe radiogramy obu równoległych stawów pomimo jednostronnej kulawizny.
Leczenie:
W lecznicy MedicoVet do terapii OCD stosujemy następujące rozwiązania:
- bezwzględne ograniczenie ruchu celem zminimalizowania mechanicznego uszkodzenia stawów dotkniętych chorobą
- artrotomia stawu — metoda chirurgiczna pozwalająca usunąć wolny fragment chrząstki stawowej
- niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (NLPZ) w celu łagodzenia objawów bólowych i ograniczenia procesu zapalnego
- steroidowe leki przeciwzapalne (SLPZ) - mają na celu gwałtownie ograniczyć ból poprzez silne działanie przeciwzapalne hamujące wytwarzanie mediatorów zapalenia
- leki mające na celu:
* stymulację chondrocytów do syntezy siarki,
* stymulacje biosyntezy kwasu hialuronowego w płynie maziowym,
* powstrzymanie i modyfikację działania mediatorów prozapalnych, amin bioaktywnych takich jak: histamina, serotonina, nadtlenkowe wolne rodniki, enzymów takich jak elastaza, hialuronidaza, katepsyna, a także białek systemu biokomplementarnego, które powstają w wyniku rozpadu i rozkładu komponentów chrzęstnej siatki tkankowej,
* udrażnianie naczyń krwionośnych, powodując ruch skrzepów oraz złogów fibrynowych w tkance maziowej, oraz w naczyniach krwionośnych tkanki podchrzęstnej poprawiając w ten sposób odżywianie chrząstki,
* zwiększenie poziomu naturalnych inhibitorów metaloproteinazy w chrząstkach
- medycyna regeneracyjna:
* autologiczna kondycjonowana surowica (Autologous Conditioned Serum - ACS) - Terapia Irap Orthokine Vet,
* osocze bogatopłytkowe (Platelet-rich plasma - PRP)
Z uwagi na złożony problem w leczeniu OCD stosujemy powyższe metody lub kombinację tych metod.
Rokowanie:
W przypadku wczesnej diagnozy rokowanie co do powrotu sprawności kończyny dotknętej OCD do prawidłowych funkcji jest dobre. Około 75% pacjentów przez długi czas wykazuje dobre samopoczucie i dobrą sprawność fizyczną. Jednak u tych psów, mimo braku kulawizny rozwinąć się może zwyrodnienie stawu. Właściciele powinni być tego świadomi.
lek. wet. Mariusz Węgrzyn
Piśmiennictow:
Small Animal Surgery, third edition, Teresa Welch Fossum, DVM, MS, PhD
Materiały własne